ศูนย์พัฒนาชนบทผสมผสานนางรอง จังหวัดบุรีรัมย์
ตั้งอยู่เลขที่ 81 หมู่ 6 ถนนโชคชัย-เดชอุดม ตำบลหนองโบสถ์ อำเภอนางรอง จังหวัดบุรีรัมย์ 31110
โทรศัพท์ (044) 657145-7
โทรสาร (044) 657084
E-mail : cbirdnr@pda.or.th
ศูนย์พัฒนาชนบทผสมผสานนางรอง (Community Based Integrated Rural Development – CBIRD-NR) ก่อตั้ง เมื่อวันที่ 11 เมษายน พ.ศ. 2527 ภายใต้ความร่วมมือระหว่างรัฐบาลไทยและรัฐบาลแคนาดา โดยได้รับงบประมาณสนับสนุนจาก Canadian International Development Agency (CIDA) แบ่งการดำเนินโครงการออกเป็น 2 ระยะ คือ
โครงการ CBIRD-นางรอง ระยะที่ 1 เริ่มดำเนินการตั้งแต่ปี พ.ศ. 2527-2532 ในพื้นที่หมู่บ้านยากจน จำนวน 48 หมู่บ้าน ในเขตอำเภอนางรอง จังหวัดบุรีรัมย์ โดยมีวัตถุประสงค์หลัก คือ เพื่อพัฒนาอาชีพและส่งเสริมรายได้ พัฒนาสุขภาพอนามัยและสิ่งแวดล้อม และพัฒนาความรู้และการบริหารจัดการของประชาชนในพื้นที่ดำเนินการ
โครงการ CBIRD-นางรอง ระยะที่ 2 เมื่อสิ้นสุดโครงการระยะที่ 1ผลการประเมินโดย สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล (IPSR) พบว่าโครงการ CBIRD-นางรอง มีประโยชน์ต่อชาวบ้านในเขตดำเนินงานเป็นอย่างมาก นับเป็นความสำเร็จที่น่าพอใจ กอปรกับชาวบ้านและกลุ่มองค์กรชาวบ้านที่ได้จัดตั้งขึ้นสามารถพัฒนาตนเองได้อย่างมั่นคงมีความยั่งยืน ผู้ให้การสนับสนุน คือ CIDA จึงได้พิจารณาและให้การสนับสนุนงบประมาณดำเนินโครงการฯ ต่ออีก 5 ปี (2533-2538) โดยได้ขยายพื้นที่ดำเนินการเพิ่มเป็น 90 หมู่บ้าน โดยมีวัตถุประสงค์หลัก 3 ประการ คือ 1) เพื่อส่งเสริมและพัฒนาอาชีพแก่ชาวบ้านให้มีรายได้เพิ่มขึ้น 2) เพื่อเสริมสร้างความเข้มแข็งด้านการบริหารจัดการให้แก่สหกรณ์
3) เพื่อส่งเสริมและพัฒนางานอุตสาหกรรมชนบท
เมื่อโครงการ CBIRD-นางรอง เสร็จสิ้นลงในปี 2538 ได้มีโครงการต่อยอดอีกหลายโครงการ เช่น โครงการธุรกิจเพื่อสังคม (This Business Initiative in Rural Development) ซึ่งชักชวนหน่วยงานภาคธุรกิจเอกชนที่ประสบความสำเร็จให้เข้ามามีส่วนร่วมในการพัฒนาชนบท โดยการสร้างงานและการถ่ายทอดทักษะเชิงธุรกิจให้แก่ชาวบ้านในพื้นที่เป้าหมาย การมุ่งเน้นที่จะช่วยพัฒนาคุณภาพชีวิตให้ดีขึ้นในทุกๆ ด้าน และลดการอพยพแรงงานจากชนบทสู่เมือง ซึ่งหลักการดังกล่าว ศูนย์พัฒนาชนบทผสมผสานนางรอง ได้ดำเนินการต่อเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน โดยมีโครงการฯ ต่างๆ ดังนี้
- โครงการสนับสนุนการพัฒนาอุตสาหกรรมชนบท (สอช.) ศูนย์ฯ นางรอง มีสถานประกอบการ จำนวน 4 บริษัท มีพนักงานประมาณ 2,000 คน
- โครงการส่งเสริมกลุ่มการผลิตในชุมชน ศูนย์ฯ นางรอง ได้ดำเนินการส่งเสริมและสนับสนุนกลุ่มการผลิตเริ่มตั้งแต่โครงการ CBIRD ระยะที่ 1 ซึ่งปัจจุบัน กลุ่มต่างๆ เหล่านั้นสามารถดำเนินธุรกิจได้ด้วยตนเอง เช่น กลุ่มสตรีทอผ้าไหมบ้านหนองตาไก้ ซึ่งเดิมเป็นกลุ่มที่มีการผลิตผ้าไหมในแบบพื้นบ้าน ต่อมากลุ่มฯ ได้มีการพัฒนาทั้งทักษะฝีมือ รูปแบบผลิตภัณฑ์ ตลอดจนคุณภาพของผืนผ้าไหม รวมทั้งจุดเด่นของไหมบ้านหนองตาไก้ คือ การผลิตผ้าไหมจากเส้นไหมเปลือกนอก ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ที่ไม่เหมือนใคร สามารถนำออกสู่ตลาดได้ทั้งในประเทศและต่างประเทศ มีมูลค่าการจำหน่ายกว่า 1 ล้านบาทต่อปี
- โครงการทุนการศึกษา ได้มอบทุนการศึกษาให้กับนักเรียน จำนวน 244 ทุน คิดเป็นมูลค่า 4,820,000 บาท โดยศูนย์ฯ นางรอง โดยได้รับงบประมาณสนับสนุนจากแหล่งต่างๆ ทั้งในและต่างประเทศ เช่น James Clack ชาวอังกฤษ มหาวิทยาลัยเมลเบิร์น ประเทศออสเตรเลีย กระทรวงสาธารณสุขไทย Lucent Technology Foundation Japan National Council of Social Welfare Eltion John AIDS Foundation บริษัท ปตท.สำรวจและผลิตปิโตรเลียม จำกัด โรงเรียนนานาชาติใหม่ บริษัทประกันชีวิตศรีอยุธยา และมูลนิธิพัฒนาประชากรและอาหาร เป็นต้น
- โครงการอาหารกลางวัน จำนวนโรงเรียนที่ได้เข้าร่วมโครงการอาหารกลางวัน รวม 21โรงเรียนส่งเสริมและสนับสนุนงบประมาณ เพื่อดำเนินกิจกรรมด้านการเกษตรและก่อให้เกิดรายได้จากผลผลิต โดยมีกลุ่มเป้าหมาย คือ นักเรียนในโรงเรียนโดยการฝึกทักษะการใช้ผลผลิตทางการเกษตรมาแปรรูปเป็นอาหารกลางวันให้กับนักเรียน
- โครงการเงินกู้ชีวิต (ปาท่องโก๋-ไฟเซอร์) เพื่อส่งเสริมอาชีพที่ก่อให้เกิดรายได้ให้กับผู้ติดเชื้อ หรือ ครอบครัวที่ได้รับผลกระทบจากโรคเอดส์
- โครงการส่งเสริมการเรียนรู้ร่วมกับชุมชน เพื่อสนับสนุนให้ชุมชนท้องถิ่นสามารถเรียนรู้แนวทางการบริหารจัดการน้ำในระดับชุมชนด้วยตนเอง โดยการพัฒนากระบวนการคิด การจัดการข้อมูล การเรียนรู้และประยุกต์ใช้เทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อบริหารจัดการทรัพยากรน้ำ รวมถึงการสนับสนุนกองทุนเงินกู้เพื่อสร้างอาชีพและรายได้ให้กับกลุ่มเป้าหมาย โดยดำเนินการครอบคลุม 11 หมู่บ้าน ในตำบลหนองโบสถ์ ตำบลชุมแสง และตำบลทุ่งแสงทอง อำเภอนางรอง จังหวัดบุรีรัมย์
- โครงการร่วมพัฒนาหมู่บ้าน (Village Development Partnership–VDP) เป็นโครงการความร่วมมือเพื่อพัฒนาชนบทให้หลุดพ้นความยากจน ระหว่างภาคธุรกิจเอกชน สถาบัน มูลนิธิ และภาครัฐ โดยสมาคมพัฒนาประชากรและชุมชน เป็นผู้ประสานงาน โดยหมู่บ้านเป้าหมายของศูนย์ฯ นางรอง ปี 2551-2554 จำนวน 27 หมู่บ้าน ใน 5 ตำบล ได้แก่ ต.หนองโบสถ์ ต.ถนนหัก ต.ลำไทรโยง ต.นางรอง และ ต.ยายแย้มวัฒนา
- โครงการการมีส่วนร่วมพัฒนาประชาธิปไตย ส่งเสริมและพัฒนาศักยภาพเยาวชนให้มีส่วนร่วมในการพัฒนาหมู่บ้านของตนเองไปสู่ความเข้มแข็งและเกิดความยั่งยืน